Büyük Vatanseverlik Savaşı (Rusça: Великая Отечественная война, Velikaya Oteçestvennaya voyna), II. Dünya Savaşı'nın 22 Haziran 1941'de Nazi Almanyası ve müttefiklerinin Sovyetler Birliği'ne saldırmasıyla başlayan ve 9 Mayıs 1945'te Almanya'nın kayıtsız şartsız teslim olmasıyla sona eren cephesine Sovyetler Birliği ve halefi devletler tarafından verilen isimdir. Doğu Cephesi'nin büyük bir bölümünü oluşturur ve II. Dünya Savaşı'nın en kanlı çatışmalarının yaşandığı yerdir.
Savaşın kökenleri, I. Dünya Savaşı'ndan sonra oluşan siyasi ve ideolojik gerilimlere kadar uzanır. Versay Antlaşması'nın Almanya üzerindeki ağır şartları, Alman milliyetçiliğinin yükselmesine ve revanşist duyguların artmasına yol açmıştı. Adolf Hitler'in liderliğindeki Nazi Partisi'nin yükselişi ve Lebensraum (yaşam alanı) ideolojisi, Doğu Avrupa'ya yönelik yayılmacı hedefleri açıkça ortaya koyuyordu.
Molotov-Ribbentrop Paktı: 23 Ağustos 1939'da Sovyetler Birliği ve Almanya arasında imzalanan bu saldırmazlık paktı, iki ülke arasındaki gerginliği geçici olarak azaltmış olsa da, her iki tarafın da birbirine karşı güvensizliği devam ediyordu. Paktın gizli protokolleri, Doğu Avrupa'yı etki alanlarına bölüyordu.
II. Dünya Savaşı'nın Başlangıcı: Almanya'nın 1 Eylül 1939'da Polonya'yı işgali, II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilir. Sovyetler Birliği de, pakt uyarınca, Polonya'nın doğusunu işgal etti ve Baltık devletlerini (Estonya, Letonya, Litvanya) ve Finlandiya'yı etkisine almaya çalıştı.
Barbarossa Harekâtı (22 Haziran 1941): Almanya, Sovyetler Birliği'ne savaş ilan etmeden, devasa bir saldırı başlattı. Bu harekât, tarihteki en büyük askeri operasyonlardan biriydi. Alman kuvvetleri, Sovyet savunma hatlarını hızla aşarak ilerledi. Hedefler arasında Moskova, Leningrad (St. Petersburg) ve Kiev gibi önemli şehirler vardı.
İlk Aylar: Alman ilerleyişi, Sovyet ordusunda büyük kayıplara yol açtı. Milyonlarca Sovyet askeri esir alındı. Ancak, Sovyet direnişi, beklenenden daha güçlüydü ve Alman ilerleyişi yavaşladı.
Moskova Muharebesi (Ekim 1941 - Ocak 1942): Alman ordusu, Moskova'ya yaklaştı, ancak şiddetli kış koşulları ve Sovyet karşı saldırısı, Alman ilerleyişini durdurdu. Moskova Muharebesi, Alman ordusunun ilk büyük yenilgisiydi.
1942 Yaz Taarruzu ve Stalingrad Muharebesi: Almanya, 1942 yazında yeni bir taarruz başlattı. Hedef, Kafkasya petrol sahalarına ulaşmak ve Stalingrad şehrini ele geçirmekti. Stalingrad Muharebesi (Temmuz 1942 - Şubat 1943), savaşın en kanlı ve belirleyici muharebelerinden biri oldu. Sovyet ordusu, Alman ordusunu kuşattı ve imha etti.
Kursk Muharebesi (Temmuz 1943): Stalingrad'dan sonra, Alman ordusu, Doğu Cephesi'nde inisiyatifi kaybetmeye başladı. Kursk Muharebesi, tarihteki en büyük tank muharebesiydi. Sovyet zaferi, savaşın seyrini tamamen değiştirdi.
Sovyet Taarruzu (1943-1945): Sovyet ordusu, 1943'ten itibaren sürekli olarak taarruz etti ve Alman işgali altındaki toprakları geri aldı. Ukrayna, Beyaz Rusya ve Baltık devletleri kurtarıldı.
Berlin Muharebesi (Nisan-Mayıs 1945): Sovyet ordusu, 1945'te Berlin'e girdi. Şiddetli çatışmaların ardından, Berlin ele geçirildi ve Adolf Hitler intihar etti. 8 Mayıs 1945'te Almanya kayıtsız şartsız teslim oldu. Sovyetler Birliği'nde zafer günü 9 Mayıs olarak kutlanır.